Nghiến răng khi ngủ: Nguyên nhân, tác hại và cách điều trị

Nghiến răng khi ngủ là tình trạng nhiều người mắc phải nhưng thường bị bỏ qua do xảy ra một cách vô thức trong khi ngủ. Dù thoạt nhìn có vẻ vô hại, nhưng việc nghiến răng kéo dài có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng như mòn men răng, đau quai hàm, rối loạn giấc ngủ và thậm chí ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt.

Theo các chuyên gia nha khoa, nghiến răng khi ngủ không chỉ liên quan đến các yếu tố răng miệng mà còn là biểu hiện tiềm ẩn của stress, rối loạn giấc ngủ và các vấn đề về thần kinh. Việc phát hiện và can thiệp sớm là điều cần thiết để tránh những hậu quả không mong muốn.

Nghiến răng khi ngủ là bệnh gì?

Nghiến răng khi ngủ (bruxism) là tình trạng cắn chặt hoặc nghiến răng một cách vô thức xảy ra ở cả người lớn và trẻ em. Tình trạng này thường xuất hiện trong khi ngủ, tuy nhiên vẫn có trường hợp nghiến răng cả khi thức.

Nghiến răng khi ngủ thường gây ra tiếng động khó chịu, ảnh hưởng đến người ngủ chung. Tuy nhiên, tác hại lớn hơn là nó có thể gây tổn thương cho răng và sức khỏe răng miệng. Biến chứng thường gặp bao gồm lớp men răng bị mòn, dẫn đến ê buốt răng, đau hàm, thậm chí là đau sưng mặt. Nếu không được điều trị, tật này có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn như rối loạn khớp thái dương hàm hoặc mất răng.

Dấu hiệu nhận biết liệu bạn có bị tật nghiến răng khi ngủ hay không?

• Tiếng nghiến răng phát ra trong khi ngủ, thường được người ngủ chung phát hiện.
• Đau hoặc mỏi cơ hàm khi thức dậy.
• Răng bị mòn, gãy hoặc có vết nứt nhỏ.
• Nhạy cảm răng do men răng bị mài mòn.
• Đau đầu, đặc biệt ở vùng thái dương, vào buổi sáng.

Nguyên nhân gây nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng khi ngủ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố tâm lý đến các vấn đề sức khỏe răng miệng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Căng thẳng và lo âu

Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng nghiến răng khi ngủ. Khi căng thẳng hoặc lo âu, cơ thể thường có xu hướng co cứng cơ – bao gồm cả cơ hàm. Người đang chịu áp lực tâm lý cao thường vô thức nghiến răng như một cách “xả” căng thẳng khi ngủ. Tình trạng này càng kéo dài, tần suất nghiến răng càng tăng và gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho răng miệng.

Sai lệch khớp cắn hoặc bất thường cấu trúc răng – hàm

Khi răng hàm trên và dưới không khớp với nhau, hoặc cấu trúc hàm bị lệch, cơ hàm buộc phải điều chỉnh để đạt được vị trí “thoải mái” trong lúc ngủ – điều này dẫn đến nghiến răng không kiểm soát. Đây là nguyên nhân thường gặp ở cả người lớn lẫn trẻ em, đặc biệt là những người chưa từng được chỉnh nha.

Rối loạn giấc ngủ

Các vấn đề rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, mộng du, nói mơ, hay giấc ngủ không sâu cũng được cho là có liên quan đến nghiến răng khi ngủ. Những rối loạn này làm gián đoạn chu kỳ ngủ tự nhiên của cơ thể, khiến não bộ và cơ hàm hoạt động bất thường, dẫn đến việc nghiến răng diễn ra trong vô thức.

Sử dụng chất kích thích

Việc tiêu thụ cà phê, rượu hoặc hút thuốc lá trước khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ nghiến răng. Các chất kích thích này tác động đến hệ thần kinh, khiến cơ thể ở trạng thái hưng phấn ngay cả khi đang ngủ. Điều này dẫn đến hoạt động không kiểm soát của cơ hàm, gây nghiến răng. 

Thói quen xấu ảnh hưởng đến cơ hàm

Các thói quen tưởng chừng vô hại như cắn móng tay, cắn bút, nhai kẹo cao su thường xuyên, hay nghiến răng khi tập trung vào ban ngày có thể hình thành phản xạ co cơ hàm vào ban đêm. Lâu dần, cơ thể ghi nhớ và “lặp lại” phản xạ này khi ngủ, gây nên nghiến răng khi ngủ mãn tính.

Yếu tố di truyền

Nghiên cứu cho thấy, nghiến răng khi ngủ có xu hướng xảy ra nhiều hơn trong cùng một gia đình. Nếu bố hoặc mẹ từng có tiền sử nghiến răng khi ngủ, khả năng con cái cũng mắc phải tình trạng này sẽ cao hơn người bình thường.

Tác hại của nghiến răng khi ngủ

Nghiến răng khi ngủ không chỉ là một thói quen xấu mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống của người mắc phải. Mặc dù có thể không gây ra sự đau đớn ngay lập tức, nhưng nếu để tình trạng này kéo dài mà không can thiệp kịp thời, các tác hại dưới đây có thể xảy ra:

Mòn men răng và hư tổn cấu trúc răng

Một trong những tác hại nghiêm trọng nhất của nghiến răng khi ngủ là làm mòn men răng, khiến răng trở nên yếu và dễ bị hư hỏng. Khi răng bị mài mòn, các vết nứt nhỏ có thể xuất hiện, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào, gây ra các vấn đề như sâu răng, viêm nướu hoặc tổn thương mô răng. Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời, bạn có thể phải đối mặt với việc phải trám răng hoặc thậm chí là hàn răng.

Đau nhức và mỏi cơ hàm

Việc nghiến răng liên tục trong suốt một đêm khiến các cơ hàm phải hoạt động mạnh mẽ, gây ra tình trạng đau nhức cơ hàm khi thức dậy. Cảm giác này thường kèm theo căng cơ vùng mặt và có thể lan rộng ra vùng thái dương, má, cổ hoặc vai. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng khó há miệng và cảm giác đau nhức vào mỗi buổi sáng.

Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ)

Nghiến răng khi ngủ có thể gây ra hoặc làm nặng thêm rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ). Đây là tình trạng mà khớp nối giữa xương hàm dưới và xương sọ bị tổn thương hoặc viêm, dẫn đến những triệu chứng như đau nhức khi nhai, tiếng lục cục khi mở miệng, hoặc khó khăn khi ăn uống. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến khả năng nhai và nói chuyện bình thường.

Nguy cơ gây ra bệnh về răng miệng

Khi nghiến răng, có thể xuất hiện những vết nứt và lỗ hổng trên bề mặt răng, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Điều này dẫn đến nguy cơ sâu răng, viêm nướu và các bệnh lý răng miệng khác. Việc nghiến răng kéo dài sẽ khiến bạn phải đối mặt với chi phí điều trị nha khoa cao và đau đớn trong quá trình điều trị.

Đau đầu và mất ngủ

Nghiến răng có thể dẫn đến căng thẳng không cần thiết cho cơ hàm và các cơ mặt, điều này có thể gây ra cơn đau đầu thường xuyên, đặc biệt là vào buổi sáng sau khi thức dậy. Đau đầu do nghiến răng có thể kéo dài cả ngày, ảnh hưởng đến năng suất làm việc và khả năng tập trung. Thêm vào đó, người nghiến răng thường có giấc ngủ không sâu và dễ tỉnh giấc, từ đó dẫn đến mất ngủ hoặc ngủ không đủ giấc, khiến cơ thể luôn mệt mỏi.

Tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tâm lý

Nghiến răng khi ngủ thường xuyên có thể là hệ quả của căng thẳng hoặc lo âu kéo dài. Việc không được điều trị kịp thời không chỉ làm gia tăng vấn đề về sức khỏe thể chất mà còn có thể dẫn đến những vấn đề về tâm lý như stress, trầm cảm hoặc lo âu. Do đó, việc kiểm soát tình trạng nghiến răng có thể giúp cải thiện cả sức khỏe thể chất và tinh thần.

Cách điều trị nghiến răng khi ngủ hiệu quả

Nghiến răng khi ngủ có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, tin vui là có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả giúp giảm thiểu hoặc chấm dứt tình trạng này. Dưới đây là những phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất để đối phó với nghiến răng khi ngủ:

Sử dụng máng nhai (splint) hoặc nẹp răng

Một trong những phương pháp điều trị nghiến răng khi ngủ phổ biến nhất là sử dụng máng nhai hoặc nẹp răng. Máng nhai là một loại thiết bị được làm từ chất liệu mềm hoặc cứng, đeo vào ban đêm để bảo vệ răng khỏi sự mài mòn do nghiến răng. Nó giúp giảm căng thẳng cho cơ hàm và khớp thái dương hàm, đồng thời giảm thiểu đau nhức và mòn răng. Bảo vệ răng khỏi sự mài mòn và các tổn thương do nghiến răng, giúp giảm đau hàm và đau đầu.

Giảm căng thẳng và thư giãn tinh thần

Căng thẳng và lo âu là một trong những nguyên nhân chính gây ra nghiến răng. Do đó, việc giảm căng thẳng và thư giãn cơ thể trước khi ngủ là rất quan trọng. Một số phương pháp giúp giảm căng thẳng hiệu quả bao gồm:

• Thiền định hoặc yoga: Những hoạt động này giúp làm dịu tâm trí và cơ thể, giảm stress hiệu quả.
• Massage cơ hàm: Mát-xa nhẹ nhàng vùng cơ hàm và mặt trước khi ngủ có thể giúp thư giãn cơ mặt và giảm nghiến răng.
• Tắm nước ấm hoặc nghe nhạc thư giãn: Những hoạt động này giúp bạn cảm thấy thoải mái và dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn.

Điều trị các vấn đề về khớp thái dương hàm (TMJ)

Nếu nghiến răng là nguyên nhân gây ra rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ), việc điều trị các vấn đề này là rất quan trọng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Các bài tập trị liệu có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sự linh hoạt của khớp thái dương hàm.
• Thuốc giảm đau: Trong trường hợp đau nhiều, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm để giảm tình trạng viêm khớp thái dương hàm.
• Chỉnh nha: Đối với các trường hợp nghiêm trọng, nha sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng chỉnh nha để điều chỉnh khớp hàm và răng.

Điều chỉnh thói quen ngủ và môi trường ngủ

Để giảm thiểu tình trạng nghiến răng khi ngủ, việc tạo môi trường ngủ lý tưởng là điều cần thiết. Một giấc ngủ ngon và đủ giấc có thể giúp giảm căng thẳng, đồng thời hạn chế việc nghiến răng khi ngủ. Một số lời khuyên bao gồm:

• Thay đổi tư thế ngủ: Tránh ngủ nghiêng hoặc nằm sấp, vì đây là các tư thế có thể gây áp lực lên hàm.
• Giữ môi trường ngủ yên tĩnh: Tránh tiếng ồn lớn và tạo không gian thoải mái với ánh sáng mờ, nhiệt độ dễ chịu.
• Giấc ngủ đều đặn: Cố gắng đi ngủ và thức dậy vào một thời gian cố định mỗi ngày để cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Xem thêm: Bí quyết ngủ ngon dù căng thẳng

Sử dụng thuốc theo chỉ định

Nếu nghiến răng là kết quả của lo âu hoặc các vấn đề tâm lý, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc an thần nhẹ hoặc thuốc chống lo âu. Các thuốc này giúp thư giãn cơ thể và làm giảm căng thẳng, giúp người bệnh dễ dàng ngủ ngon mà không phải lo lắng về việc nghiến răng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.

Điều trị các rối loạn giấc ngủ

Nếu nghiến răng xuất phát từ các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, người bệnh cần được khám và điều trị tại các cơ sở chuyên khoa. Các thiết bị hỗ trợ thở như CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) có thể giúp giảm các cơn ngưng thở, từ đó giảm nghiến răng. Ngoài ra, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) cũng được áp dụng để cải thiện chất lượng giấc ngủ. Điều trị rối loạn giấc ngủ không chỉ giảm tật nghiến răng mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện. Việc phát hiện và can thiệp sớm giúp nâng cao hiệu quả điều trị.

Lời kết

Nghiến răng khi ngủ là một vấn đề phổ biến nhưng lại ít được chú ý cho đến khi gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống. Mặc dù nguyên nhân của tình trạng này có thể rất đa dạng, bao gồm căng thẳng, lo âu, hoặc các vấn đề về khớp thái dương hàm, việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu những ảnh hưởng lâu dài.

Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân, tác hại và cách điều trị nghiến răng khi ngủ. Chăm sóc sức khỏe răng miệng và cải thiện thói quen ngủ sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe toàn diện và có một cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Bài viết liên quan:

• Narcolepsy là gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Cách Điều Trị

• Bị Chuột Rút Khi Ngủ: Nguyên Nhân và Cách Khắc Phục

• Rối loạn giấc ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục

• Ngủ Hay Giật Mình: Nguyên Nhân & Cách Khắc Phục Hiệu Quả