Cây Vông Là Gì? Công Dụng, Cách Dùng Lá Vông Bạn Nên Biết

Cây vông là loại cây quen thuộc ở nhiều vùng quê Việt Nam, thường được trồng làm hàng rào hoặc lấy bóng mát. Ít ai biết rằng, lá vông – bộ phận phổ biến nhất của cây lá vông – lại có rất nhiều công dụng trong y học cổ truyền, đặc biệt là hỗ trợ an thần và trị mất ngủ. Vậy lá vông có tác dụng gì, cách sử dụng ra sao và cần lưu ý những gì khi dùng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại cây dân dã nhưng nhiều lợi ích này để sử dụng một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Giới thiệu chung về cây vông

Cây vông (còn gọi là cây vông nem, cây lá vông) là một loại cây thân gỗ nhỏ, thuộc họ Đậu (Fabaceae), thường được trồng nhiều ở nông thôn Việt Nam. Cây có chiều cao trung bình từ 3–10m, thân mềm, dễ uốn, thường được người dân sử dụng làm hàng rào, cây bóng mát hoặc trồng trong sân vườn.

Đặc điểm nổi bật của cây vông là lá kép gồm 3 lá chét, hình tim ngược, mặt lá xanh đậm, mềm và có lông mịn. Vào mùa xuân, cây ra hoa màu đỏ cam rực rỡ, kết thành từng chùm rất đẹp. Quả vông có hình dẹt, dài, chứa nhiều hạt cứng bên trong.

Không chỉ có giá trị thẩm mỹ hay che nắng, cây lá vông còn được dân gian sử dụng như một vị thuốc quý. Trong đó, lá vông được ứng dụng phổ biến nhất, với nhiều bài thuốc hỗ trợ an thần, giảm đau, trị mất ngủ, tiêu hóa kém...

Ngày nay, cây vông nem không chỉ được biết đến như một loài cây cảnh quen thuộc, mà còn là một trong những loại dược liệu dân gian được quan tâm bởi tính hiệu quả, lành tính và dễ sử dụng.

Tìm hiểu thêm: Thuốc Nam Trị Mất Ngủ

Công dụng của cây lá vông nem

Theo Đông y, lá vông có vị đắng, tính bình, quy vào các kinh tâm và can, có tác dụng an thần, trấn kinh, tiêu thũng, giảm đau... Ngoài ra, một số nghiên cứu hiện đại cũng đang dần chứng minh các hoạt chất trong lá vông có giá trị y học nhất định. Dưới đây là những tác dụng nổi bật của lá vông nem:

Hỗ trợ giấc ngủ, an thần

Lá vông nem từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền để giúp an thần, giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Các hoạt chất trong lá vông có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, giúp thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ hơn.

Đặc biệt, uống nước sắc từ lá vông trước khi ngủ có thể giúp ngủ sâu hơn, hạn chế tình trạng trằn trọc, khó ngủ, mất ngủ. Đây là phương pháp tự nhiên, an toàn cho những ai thường xuyên bị căng thẳng, stress.

Giảm đau nhức xương khớp

Lá vông nem có đặc tính kháng viêm, giảm đau, đặc biệt hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp, thoái hóa cột sống, đau dây thần kinh tọa.

Người ta thường dùng lá vông giã nát, sao nóng rồi đắp lên vùng bị đau để giảm sưng, giảm đau hiệu quả.

Ngoài ra, kết hợp uống nước lá vông cũng giúp tăng cường lưu thông máu, cải thiện sức khỏe xương khớp từ bên trong.

Hạ huyết áp, hỗ trợ tuần hoàn máu

Lá vông có tác dụng giãn mạch, hạ huyết áp, rất tốt cho những người bị cao huyết áp, tim mạch. 

Uống nước sắc từ lá vông giúp điều hòa huyết áp ổn định, giảm áp lực lên tim mạch, từ đó ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, tai biến mạch máu não.

Tuy nhiên, người có huyết áp thấp không nên sử dụng để tránh bị chóng mặt, mệt mỏi.

Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

Theo dân gian, lá vông có khả năng sát khuẩn, chống viêm và giúp làm co búi trĩ, nhờ đó hỗ trợ tốt trong điều trị bệnh trĩ.

Người bệnh có thể dùng lá vông giã nát rồi đắp lên búi trĩ để giảm sưng, giảm đau và hỗ trợ làm teo búi trĩ.

Ngoài ra, kết hợp uống nước lá vông giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn, hạn chế táo bón – nguyên nhân chính gây trĩ.

Xem thêm: Mất ngủ uống gì: 15 loại đồ uống trị mất ngủ, khó ngủ

Giúp chữa mụn nhọt, vết thương ngoài da

Nhờ đặc tính kháng viêm, sát khuẩn, lá vông nem được sử dụng để điều trị mụn nhọt, lở loét và làm lành vết thương ngoài da.

Cách sử dụng phổ biến là giã nát lá vông rồi đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương, giúp giảm sưng viêm, thúc đẩy quá trình phục hồi da.

Hỗ trợ điều trị phong thấp, tê bì chân tay

Lá vông nem còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị phong thấp, tê bì chân tay do lưu thông máu kém. Dùng lá vông sắc nước uống hoặc ngâm chân tay giúp giảm tê bì, tăng cường lưu thông máu, giúp cơ thể khỏe khoắn hơn. Ngoài ra, đắp lá vông lên vùng đau nhức cũng giúp giảm viêm, cải thiện triệu chứng phong thấp hiệu quả.

Thanh nhiệt, giải độc cơ thể

Lá vông có tác dụng thanh nhiệt, giải độc gan, lợi tiểu, giúp cơ thể đào thải độc tố hiệu quả hơn. Người thường xuyên bị nóng trong, nổi mụn, ăn uống không tiêu có thể uống nước lá vông để cải thiện chức năng gan, hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, không nên sử dụng liên tục trong thời gian dài để tránh tác dụng phụ.

Cách dùng lá vông hiệu quả

Để phát huy tối đa công dụng của lá vông nem, đồng thời đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng, người dùng cần hiểu rõ từng cách chế biến và sử dụng phù hợp với mục đích cụ thể. Dưới đây là một số cách dùng lá vông nem phổ biến trong dân gian, dễ áp dụng tại nhà:

Dùng lá vông nem phơi khô nấu nước uống – An thần, hỗ trợ giấc ngủ

Đây là cách dùng đơn giản và phổ biến nhất để cải thiện tình trạng mất ngủ, ngủ chập chờn:

Nguyên liệu: 10–15g lá vông khô (hoặc khoảng 5–7 lá tươi)

Cách làm:

• Rửa sạch lá vông, để ráo
• Đun với khoảng 500ml nước, nấu sôi trong 10–15 phút
• Uống 1 ly nhỏ trước khi đi ngủ 30 phút

Lưu ý: Có thể kết hợp với lạc tiên, tâm sen hoặc hoa nhài để tăng hiệu quả an thần.

Xem thêm: 15 loại trà dễ ngủ giúp ngủ ngon

Hãm trà từ lá vông – Tiện lợi cho người bận rộn

Thay vì sắc thuốc, bạn có thể hãm trà lá vông như trà thảo mộc để uống trong ngày.

Cách làm: Dùng 3–5g lá vông khô (khoảng 3–5 lá), cho vào bình giữ nhiệt, đổ 300–500ml nước sôi, ủ khoảng 15 phút là dùng được.

Tác dụng: Hỗ trợ an thần nhẹ, giải nhiệt, thư giãn cơ thể.

Kết hợp trong bài thuốc Đông y

Lá vông nem thường được phối hợp với các dược liệu khác để nâng cao hiệu quả. Một số bài thuốc dân gian có thể kể đến:

• Lá vông + lạc tiên + tâm sen: Hỗ trợ giấc ngủ, điều hòa thần kinh
• Lá vông + lá lốt + ngải cứu: Giảm đau xương khớp, đau lưng
• Lá vông + vỏ quýt khô + gừng: Cải thiện tiêu hóa, đầy bụng

Đắp ngoài da – Giảm đau, trị sưng viêm, bong gân

Lá vông tươi có thể dùng đắp trực tiếp lên vùng đau nhức hoặc sưng viêm, nhất là trong các trường hợp: 

• Bong gân, đau cơ, đau khớp
• Sưng viêm búi trĩ
• Vết đau do va chạm nhẹ

Cách dùng:

• Rửa sạch 5–7 lá vông tươi, để ráo
• Giã nát cùng ít muối hoặc hấp nóng rồi đắp lên vùng bị đau
• Dùng gạc cố định, để yên trong 15–30 phút
• Thực hiện 1–2 lần/ngày để giảm đau nhanh

Lưu ý: Không đắp lên vết thương hở, da đang trầy xước.

Chế biến lá vông thành món ăn bổ dưỡng

✔ Canh lá vông nấu cá rô

• Lá vông kết hợp với cá rô giúp thanh nhiệt, hỗ trợ điều hòa huyết áp.
• Ăn thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch.

✔ Trứng hấp lá vông

• Cắt nhỏ 2 – 3 lá vông, trộn với trứng gà.
• Hấp cách thủy khoảng 10 phút.
• Món ăn này giúp bổ dưỡng, tốt cho người suy nhược cơ thể.

Lưu ý khi sử dụng lá vông nem

Dù lá vông nem có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, đặc biệt là hỗ trợ an thần, giảm đau và kháng viêm, nhưng nếu không sử dụng đúng cách, người dùng có thể gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng cần biết trước khi sử dụng cây lá vông:

Không sử dụng quá liều lượng

Lá vông chứa một số hoạt chất gây ức chế thần kinh trung ương. Nếu dùng với liều lượng lớn hoặc kéo dài, có thể gây: Buồn ngủ quá mức, Choáng váng, mệt mỏi, Nhức đầu, rối loạn tiêu hóa.

Chỉ nên dùng 10–15g lá khô hoặc 5–7 lá tươi mỗi ngày là vừa đủ cho mục đích hỗ trợ giấc ngủ hoặc giảm đau.

Tránh sử dụng cho một số đối tượng nhạy cảm

Một số nhóm người nên thận trọng hoặc tránh dùng hoàn toàn lá vông, bao gồm:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Chưa có nghiên cứu cụ thể về độ an toàn khi dùng lá vông trong giai đoạn này.
• Người huyết áp thấp: Vì lá vông có thể gây giãn mạch, dễ dẫn đến tụt huyết áp.
• Người đang dùng thuốc an thần, thuốc ngủ: Có thể gây tương tác thuốc hoặc tăng hiệu lực quá mức.

Không sử dụng thay thế thuốc điều trị

Lá vông nem là dược liệu dân gian, chỉ có tác dụng hỗ trợ chứ không thể thay thế các loại thuốc chữa bệnh được kê đơn. Trong những trường hợp bệnh lý nghiêm trọng như: Mất ngủ mãn tính, đau nhức do thoái hóa khớp nặng, viêm nhiễm kéo dài

Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Cẩn trọng khi sử dụng ngoài da

Khi dùng lá vông đắp ngoài da để giảm đau, tiêu sưng, cần:

• Đảm bảo lá sạch, không nhiễm thuốc trừ sâu
• Không đắp lên vết thương hở, lở loét, da trầy xước
• Theo dõi phản ứng da để tránh kích ứng hoặc dị ứng

Không dùng liên tục trong thời gian dài

Việc sử dụng bất kỳ dược liệu nào trong thời gian dài cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng gan, thận nếu không có chỉ định y học rõ ràng. Lá vông cũng không ngoại lệ. Bạn hãy dùng theo đợt 5–7 ngày, sau đó nghỉ vài ngày rồi mới tiếp tục nếu cần.

VI. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

Lá vông có tác dụng gì đối với giấc ngủ?

Lá vông nem được biết đến là một phương thuốc tự nhiên hỗ trợ giấc ngủ. Các hợp chất trong lá vông có khả năng an thần nhẹ, giúp thư giãn thần kinh, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ. Sử dụng lá vông dưới dạng trà hoặc sắc nước uống trước khi ngủ là cách đơn giản giúp bạn dễ dàng vào giấc hơn.

Làm thế nào để dùng lá vông nem trị đau lưng?

Để giảm đau lưng, bạn có thể sử dụng lá vông tươi để đắp lên vùng đau. Đầu tiên, giã nát hoặc hấp lá vông rồi đắp lên khu vực bị đau nhức. Giữ nguyên khoảng 20–30 phút để cảm nhận sự giảm đau và thư giãn. Thực hiện mỗi ngày một lần để đạt hiệu quả tốt nhất.

Có thể dùng lá vông cho phụ nữ mang thai không?

Phụ nữ mang thai nên tránh sử dụng lá vông hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Mặc dù lá vông là thảo dược tự nhiên, nhưng vì chưa có nghiên cứu rõ ràng về độ an toàn cho phụ nữ mang thai, nên để đảm bảo an toàn, tốt nhất là né tránh trong giai đoạn này.

Làm sao để sử dụng lá vông nem chữa bệnh ngoài da?

Lá vông có tác dụng kháng viêm, giảm sưng, giúp chữa trị các vết thương nhẹ hoặc mẩn đỏ trên da. Để chữa viêm da, nấm ngứa hoặc bệnh trĩ, bạn có thể đắp lá vông tươi đã giã nát lên vùng da bị tổn thương. Thực hiện đều đặn trong 3–5 ngày để có kết quả tốt nhất. Tuy nhiên, cần tránh dùng lá vông trên vết thương hở.

Lá vông có thể dùng để điều trị chứng mất ngủ kéo dài không?

Lá vông nem có tác dụng an thần nhẹ, giúp thư giãn và dễ ngủ hơn, đặc biệt hiệu quả với những người gặp vấn đề mất ngủ tạm thời. Tuy nhiên, nếu mất ngủ kéo dài hoặc có nguyên nhân bệnh lý, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

Có nên kết hợp lá vông nem với các thảo dược khác không?

Lá vông có thể kết hợp với một số thảo dược khác như lạc tiên, tâm sen, hoặc hoa nhài để tăng cường hiệu quả trong việc giảm căng thẳng, mất ngủ. Tuy nhiên, khi kết hợp thảo dược, bạn cần chú ý liều lượng và lắng nghe phản ứng của cơ thể. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường, bạn nên ngừng sử dụng và tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia.

Cách bảo quản lá vông nem như thế nào để giữ được tác dụng lâu dài?

Để bảo quản lá vông nem khô, bạn cần phơi lá dưới ánh nắng trực tiếp cho đến khi lá hoàn toàn khô. Sau đó, bảo quản trong lọ thủy tinh kín hoặc túi ni-lông để tránh ẩm mốc. Không nên để lá vông tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời quá lâu, vì có thể làm giảm hiệu quả dược tính của lá.

Làm sao để sử dụng lá vông nem khi bị đau bụng do tiêu hóa kém?

Để hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, bạn có thể dùng lá vông nấu nước uống. Lấy khoảng 5–7 lá vông tươi hoặc 10g lá vông khô, sắc với 500ml nước trong 15 phút. Uống 1 ly nhỏ vào sáng sớm và trước bữa ăn để cải thiện chức năng tiêu hóa.

Có thể dùng lá vông cho trẻ em không?

Lá vông có tác dụng an thần nhẹ, tuy nhiên, không khuyến khích sử dụng cho trẻ em dưới 3 tuổi mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ. Trẻ em nhỏ có thể nhạy cảm với các dược liệu thảo mộc, do đó, chỉ nên sử dụng sau khi có sự đồng ý của bác sĩ, đặc biệt là khi trẻ có các vấn đề về giấc ngủ hoặc căng thẳng.

Lá vông nem có thể chữa bệnh gout không?

Lá vông nem không phải là phương pháp điều trị chính thức cho bệnh gout. Tuy nhiên, với tính chất kháng viêm, lá vông có thể hỗ trợ giảm sưng, đau do gout. Để chữa trị bệnh gout, bạn nên tham khảo bác sĩ chuyên khoa và không chỉ dựa vào các phương pháp dân gian.

Kết Luận

Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn đầy đủ hơn về công dụng của lá vông nem, cũng như biết cách sử dụng phù hợp trong đời sống hằng ngày. Nếu đang gặp tình trạng mất ngủ, đau nhức nhẹ hay căng thẳng thần kinh, đừng ngại thử áp dụng các bài thuốc từ cây vông nem một cách khoa học – an toàn – tự nhiên.