15 tác hại của mất ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe

Một giấc ngủ chất lượng giúp cơ thể phục hồi, cải thiện trí nhớ và tăng cường hệ miễn dịch. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại với áp lực công việc, căng thẳng và thói quen sinh hoạt không lành mạnh, nhiều người đang phải đối mặt với tình trạng mất ngủ kéo dài. Điều này không chỉ gây mệt mỏi, suy giảm hiệu suất làm việc mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe. Vậy mất ngủ ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào? Dưới đây là 15 tác hại nguy hiểm của mất ngủ mà bạn không thể bỏ qua.

Tìm hiểu: Tầm quan trọng của giấc ngủ đối với sức khỏe

Suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình lưu trữ và xử lý thông tin của não bộ. Khi thiếu ngủ, vùng hippocampus – nơi chịu trách nhiệm ghi nhớ – hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến suy giảm trí nhớ. Bạn có thể dễ dàng quên mất những việc vừa mới xảy ra hoặc gặp khó khăn khi tiếp thu kiến thức mới.

Bên cạnh đó, mất ngủ còn ảnh hưởng đến khả năng tập trung và tư duy logic. Những người thiếu ngủ thường mắc sai lầm trong công việc, phản ứng chậm hơn khi lái xe hoặc giải quyết vấn đề. Nếu tình trạng này kéo dài, hiệu suất làm việc và học tập sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Thiếu ngủ có thể làm tăng huyết áp và gây rối loạn nhịp tim. Khi ngủ không đủ giấc, hệ thần kinh giao cảm bị kích thích liên tục, khiến tim phải làm việc nhiều hơn. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, đau tim và đột quỵ.

Ngoài ra, mất ngủ còn làm rối loạn quá trình trao đổi chất và gây viêm trong cơ thể, đây là những yếu tố nguy cơ dẫn đến xơ vữa động mạch. Một số nghiên cứu cho thấy những người ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với những người có giấc ngủ đủ và chất lượng.

Hệ miễn dịch suy yếu

Giấc ngủ giúp cơ thể sản xuất cytokine – một loại protein cần thiết để chống lại virus, vi khuẩn và viêm nhiễm. Khi mất ngủ, hệ miễn dịch bị suy giảm, khiến cơ thể dễ bị cảm cúm, nhiễm trùng hoặc mắc các bệnh mạn tính.

Hơn nữa, những người thiếu ngủ cũng có thời gian hồi phục sau bệnh chậm hơn so với người ngủ đủ giấc. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy mệt mỏi và dễ bị bệnh, rất có thể nguyên nhân chính là do giấc ngủ không đảm bảo.

Tăng nguy cơ béo phì

Thiếu ngủ làm mất cân bằng hormone leptin và ghrelin – hai hormone kiểm soát cảm giác đói và no. Khi ngủ không đủ giấc, cơ thể sản xuất ít leptin (hormone gây cảm giác no) và nhiều ghrelin (hormone kích thích thèm ăn), khiến bạn có xu hướng ăn nhiều hơn, đặc biệt là đồ ăn nhanh và thực phẩm giàu đường, chất béo.

Ngoài ra, mất ngủ còn ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, làm giảm hiệu quả đốt cháy calo và tích tụ mỡ thừa. Điều này giải thích vì sao những người thiếu ngủ thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát cân nặng.

Dễ mắc bệnh tiểu đường

Mất ngủ kéo dài có thể làm rối loạn chuyển hóa glucose và giảm độ nhạy insulin – hai yếu tố chính gây bệnh tiểu đường tuýp 2. Khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường.

Một số nghiên cứu cho thấy những người ngủ ít hơn 5-6 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn 28% so với người ngủ đủ giấc.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần (stress, lo âu, trầm cảm)

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa cảm xúc. Khi thiếu ngủ, não bộ dễ bị kích thích quá mức, dẫn đến căng thẳng, lo âu và cáu gắt. Những người mất ngủ thường xuyên có nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm và rối loạn lo âu.

Hơn nữa, mất ngủ còn làm giảm mức serotonin và dopamine – hai chất dẫn truyền thần kinh giúp duy trì tâm trạng tích cực. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy chán nản hoặc mất động lực, hãy kiểm tra lại chất lượng giấc ngủ của mình.

Gây lão hóa da sớm

Khi ngủ, cơ thể sản xuất collagen và tái tạo tế bào da. Nếu thiếu ngủ, quá trình này bị gián đoạn, khiến da dễ bị lão hóa sớm với các dấu hiệu như nếp nhăn, da xỉn màu và quầng thâm dưới mắt.

Ngoài ra, mất ngủ còn làm tăng hormone cortisol, khiến da mất độ đàn hồi và dễ bị chảy xệ. Vì vậy, nếu bạn muốn có làn da khỏe đẹp, hãy đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi ngày.

Giảm hiệu suất làm việc và học tập

Thiếu ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tư duy, xử lý thông tin và ghi nhớ. Khi không ngủ đủ, bạn sẽ cảm thấy đầu óc trì trệ, làm việc kém hiệu quả và dễ mắc sai lầm.

Tìm hiểu thêm: Ảnh hưởng của giấc ngủ đến hiệu suất công việc và học tập

Không chỉ vậy, mất ngủ còn làm giảm sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy thiếu tập trung và hiệu suất làm việc giảm sút, hãy xem lại thói quen ngủ của mình.

Dễ gặp tai nạn giao thông và tai nạn lao động

Mất ngủ làm suy giảm khả năng tập trung, phản xạ chậm và dễ gây buồn ngủ vào ban ngày, đặc biệt là khi lái xe hoặc vận hành máy móc. Khi không ngủ đủ giấc, não bộ hoạt động kém hiệu quả, khiến bạn khó phán đoán tình huống và xử lý nhanh các tình huống bất ngờ trên đường. Theo thống kê, những người thiếu ngủ có nguy cơ gây tai nạn giao thông cao gấp 2-3 lần so với người ngủ đủ giấc.

Tìm hiểu: Giấc Ngủ Trắng

Không chỉ ảnh hưởng đến an toàn giao thông, mất ngủ còn làm tăng nguy cơ tai nạn lao động trong các ngành nghề đòi hỏi sự tập trung cao, như công nhân nhà máy, kỹ sư xây dựng, tài xế, bác sĩ… Khi cơ thể mệt mỏi và đầu óc thiếu minh mẫn, bạn dễ mắc sai lầm, thao tác sai kỹ thuật hoặc phản ứng chậm trước nguy hiểm. 

Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa

Mất ngủ kéo dài có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đau dạ dày, trào ngược axit, táo bón hoặc tiêu chảy. Khi thiếu ngủ, hệ thần kinh tự chủ bị rối loạn, ảnh hưởng đến nhu động ruột và quá trình tiêu hóa thức ăn. Đặc biệt, mất ngủ làm tăng hormone cortisol – một trong những yếu tố góp phần gây viêm loét dạ dày và hội chứng ruột kích thích.

Giấc ngủ còn có mối liên hệ chặt chẽ với hệ vi sinh vật đường ruột. Khi ngủ không đủ giấc, sự cân bằng của lợi khuẩn trong đường ruột bị phá vỡ, làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa và suy giảm hệ miễn dịch.

Rối loạn hormone và giảm chức năng sinh lý

Thiếu ngủ ảnh hưởng đến sự sản xuất và cân bằng hormone trong cơ thể, đặc biệt là testosterone ở nam giới và estrogen ở nữ giới. Khi giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không đủ sâu, hormone testosterone giảm, làm suy giảm ham muốn tình dục, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và gây rối loạn cương dương ở nam giới.

Tìm hiểu: Giấc ngủ sâu

Đối với phụ nữ, mất ngủ có thể làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, giảm chất lượng trứng và ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng. Hơn nữa, mất ngủ còn làm tăng mức độ căng thẳng, gây mệt mỏi và giảm cảm giác hạnh phúc trong đời sống tình dục.

Tăng nguy cơ ung thư

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng mất ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, đặc biệt là ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư đại tràng. Nguyên nhân là do giấc ngủ có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hormone melatonin – chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.

Khi bị mất ngủ, mức melatonin trong cơ thể giảm, làm tăng nguy cơ tổn thương tế bào và kích thích sự phát triển của các khối u. Ngoài ra, mất ngủ còn làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại các tác nhân gây ung thư từ môi trường.

Gây đau đầu và đau nửa đầu

Thiếu ngủ có thể gây ra tình trạng đau đầu mãn tính và đau nửa đầu do não bộ không được nghỉ ngơi đầy đủ. Khi ngủ không đủ, lượng oxy và máu lưu thông lên não bị suy giảm, làm tăng nguy cơ co thắt mạch máu và gây ra các cơn đau đầu dữ dội.

Tìm hiểu: Tại sao bạn ngủ dậy bị đau đầu?

Ngoài ra, mất ngủ làm rối loạn các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, khiến cơ thể nhạy cảm hơn với cơn đau. Những người thường xuyên bị mất ngủ có nguy cơ cao mắc chứng đau đầu mãn tính và đau nửa đầu kéo dài.

Ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái tạo xương và hấp thụ canxi. Khi mất ngủ, quá trình này bị gián đoạn, làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương. Đặc biệt, những người mất ngủ kéo dài có nguy cơ cao mắc bệnh viêm khớp và thoái hóa khớp do hệ thống miễn dịch suy yếu và không thể phục hồi các tổn thương xương khớp hiệu quả.

Xem thêm: Bị đau cổ vai gáy khi ngủ dậy

Ngoài ra, thiếu ngủ làm tăng viêm trong cơ thể, gây đau nhức cơ bắp và khớp. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy đau lưng, đau vai gáy hoặc nhức mỏi toàn thân, rất có thể nguyên nhân chính là do giấc ngủ kém chất lượng.

Tăng nguy cơ tử vong sớm

Mất ngủ kéo dài có thể làm giảm tuổi thọ và tăng nguy cơ tử vong do các bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao và ung thư. Nhiều nghiên cứu cho thấy những người ngủ ít hơn 5 tiếng mỗi đêm có nguy cơ tử vong cao hơn 15-20% so với những người ngủ đủ 7-8 tiếng. Việc đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng không chỉ giúp bạn cảm thấy khỏe khoắn mà còn giúp kéo dài tuổi thọ.

Tìm hiểu: Nên ngủ lúc mấy giờ là tốt nhất để khỏe mạnh, sống lâu

Tác hại của mất ngủ không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần. Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, bạn nên tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng các biện pháp cải thiện giấc ngủ như xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh, hạn chế căng thẳng và tạo môi trường ngủ thoải mái. Hãy coi giấc ngủ là một phần không thể thiếu của cuộc sống để duy trì sức khỏe tốt và nâng cao chất lượng cuộc sống mỗi ngày.